ناشنوایان به کنسرت می‌روند ؟! / فناوری‌های نوین به واقعیت تبدیل شده

براساس آمارهای بین‌المللی چیزی حدود ۸۰ میلیون ناشنوا در سراسر جهان زندگی می‌کنند و نکته قابل توجه اینجاست که از این تعداد نزدیک به ۶۰ درصد در کشورهای درحال توسعه شناسایی شده‌اند و کارشناسان براین باورند عدم توجه به نیازهای روحی و مشارکت‌ این بخش از جامعه در رویدادهای روزانه می‌تواند زمینه تردشدن آنها از جامعه باشد و نهایتاً سرخوردگی و بیماری‌های روانی را به آنها تحمیل کند.

این درحالی است که به گفته همین کارشناسان فراهم کردن زمینه مشارکت توانخواهان در فرآیندهای جامعه علاوه براینکه جذب شدن این افراد را در جامعه مهیا می‌کند به نوعی شادابی و نشاط را هم به کل جامعه القاء خواهد کرد چون خانواده و وابستگان توانخواهان کمتر درگیر حاشیه‌ها خواهند بود.

ناشنوایان به کنسرت می‌روند ! البته در سال‌های اخیر اگر علم پزشکی توانسته راهکارهایی برای درمان یا بهبود شرایط ناشنوایان ارائه کند، اما همانطور که تحقیقات علمی نشان داده اصولا همه ناشنوایان نمی‌توانند از این امکانات استفاده کنند و نهایتاً با همان سکوت حاکم بر زندگی خود روزگار سپری می‌کنند، اما ظاهرا فناوری این سکوت نگران کننده را شکسته و تبدیل به دنیایی پرهیجان به‌خصوص در کنسرت‌های موسیقی کرده است.

اتفاقی که به گفته کارشناسان کاملاً می‌تواند بر افزایش انگیزه زندگی برخی از ناشنوایان اثرگذاری داشته و نشاط اجتماعی آنها را در سطوح قابل توجهی بالا ببرد.

بریتانیا و ۸۰ درصد علاقمند موسیقی ناشنوا

بررسی‌ها نشان می‌دهد از هر شش نفر یک نفر در بریتانیا از کم شنوایی رنج می‌برد. از هر هزار کودک، یک نفر به طور عمیق ناشنوا متولد می‌شود. از این روست که عدم دسترسی به موسیقی زنده برای افراد ناشنوا یک چالش مهم است و طرفداران ناشنوا معتقدند که برای پاسخگویی به نیازهای آن‌ها اقدامات بسیار کمی انجام می‌شود.

این درحالی است که در همین کشور تقریباً ۸۰ درصد از علاقمندان موسیقی که دارای نوعی از ناشنوایی هستند هنگام رزرو بلیط کنسرت‌ها یا رویدادهای مشابه مشکل داشته و امکان استفاده از این تجربه را ندارند.

ربکا ویتی نویسنده، که خود دچار ناشنوایی است، می‌گوید: «من اغلب به برنامه‌های زنده نمی‌روم، زیرا آن‌قدرها در دسترس نیستند. مطلقاً تدارکات کافی برای ما وجود ندارد، و از قضا وقتی برخی از مکان‌ها میزبان نمایش‌های قابل دسترس هستند، آن‌قدر آن‌ها را تبلیغ نمی‌کنند که بتوانیم در مورد آنها باخبر شویم.»

از سوی دیگر سرشماری موسیقی زنده بریتانیا در ماه فوریه گذشته همچنین نشان داده است که تنها ۳۰ درصد مکان‌های مورد بررسی دارای جایگاه اختصاصی یا زیرساخت‌های مناسب – مترجم مخصوص ناشنوایان همزمان – بوده و  تنها ۷ درصد از کنسرت‌های برگزار شده – در دوره زمانی مشخصی که بررسی‌شده‌اند – خط‌مشی‌ای برای ارائه بلیط‌های PA (دستیار شخصی برای مشتریان ناشنوا و کم شنوا) به صورت استاندارد داشته‌اند.

با این حال اگر به نیمه پر لیوان بنگریم با افزایش ۷۰ درصدی فروش بلیط‌های مخصوص این گروه از توانخواهان یعنی جمعیت ناشنوایان انگلستان در سال ۲۰۱۶؛ بیش از ۳.۳ میلیون طرفدار ناشنوا و ناتوان هر ساله در رویدادهای موسیقی شرکت می‌کنند.

تروی لی و اختراعی جالب

ناشنوایان به کنسرت می‌روند ! حالا اگر کمی از مرکز بریتانیا فاصله بگیریم در نیمه شمالی “تروی لی”  که در میانه دهه ۸۰ میلادی یا دوره طلایی انواع سیستم‌های صوتی و ایستگاه‌های رادیویی که موسیقی پاپ و راک را به صورت ۲۴ ساعته پخش می‌کردند؛ دوره نوجوانی خود را سپری کرده با اتبکار عملی جالب توانسته این نیاز گروه ناشنوایان را تا حدودی پاسخ دهد.

لی که به قول خودش در دنیایی از فضاهای مختلف و شاد محاصره شده بود هیچ تصوری از حال و هوای آنها نداشت؛ چون از کم شنوایی مفرط رنج می‌برد و به صورت مادرزادی با میزان شنوایی بسیار پایین دیده به جهان گشوده بود.

جالب توجه است که بدانیم این فعال شناخته شده عرصه موسیقی، دوره تازه زندگی خود یا همان درک بیت‌ها را درست زمانی آغاز کرد که در ۱۴ سالگی اولین واکمن – دستگاه پخش نوار کاست – را به عنوان کادوی تولد گرفت.

لی که از ناشنوایی سطح بالایی رنج می‌برد برای اینکه بتواند حداقل اندکی از این دستگاه استفاده کند با صدای بلند موسیقی مورد علاقه خود را گوش می‌داد تا بلکه کمی از حال و هوای موسیقی را درک کند و برای اینکه بتواند حس موسیقی را بگیرد، همزمان با خواننده موسیقی ملودی موسیقی را فریاد میزد و در خیابان راه می‌رفت.

به گفته لی همین اتفاق باعث شد تا تصمیم بگیرد همانند پسرعموی خودش یک DJ موفق شود تا بتواند واقعاً از موسیقی لذت ببرد ولی ناشنوایی او اولین و مهمترین مانع مقابلش بود.

لی درباره چطور شنیدن موسیق در دوره نوجوانی می‌افزاید: «با تنظیم سمعک‌های خودم روی حالت «تله‌کویل» – حالتی که ارتعاشات بم حاصل از ضربات کوبه‌ای و اجمالی اشعار را قابل شنوایی می‌کرد –  می‌توانستم برخی از فرکانس‌های خاص را بشنوم و به نوعی حس کمی از موسیقی داشته باشم.»

همین ابتکار عمل لی باعث شد تا اکنون که در میانه دهه چهارم زندگی خود یعنی ۴۴ سالگی به عنوان یک دی جی معروف فعالیت می‌کند؛ بتواند گروهی از علاقمندان به موسیقی که مثل خودش دچار مشکل کم شنوایی هستند را با حال و هوای واقعی کنسرت‌ها آشنا کند.

لی تاکید می‌کند: «اکنون زمان آن رسیده که رویای شرکت افراد کم شنوا در کنسرت‌های موسیقی را به واقعیت نزدیک کنیم و اجازه دهیم این گروه از جامعه هم از موسیقی لذت ببرند؛ من اجازه نمی‌دهم که آنها از این لذت محروم باشند.»

این فعال شناخته شده عرصه موسیقی  درباره چگونگی فعالیت خود می‌گوید: «بدون تردید افرادی که مثل من مشغول میکس و پخش موزیک هستند، ابتدا باید درک درستی از ریتم‌ها، بیت‌ها و همچنین معانی داشته باشند و من هم دقیقاً با استفاده از نرم‌افزارهای خاصی این کار را انجام می‌دهم تا بتوانم به جا، صحیح وبه موقع قطعه‌ها را با یکدیگر ارتباط دهم.»

به این ترتیب تروی لی اوضاع را به دست گرفت و در سال ۲۰۰۳ رویداد موسیقی زنده  Deaf Rave را تأسیس کرد، رویدادی فصلی در لندن که  مشخصاً برای باشگاه‌های ناشنوا طراحی شده بود.

 ایده‌ او الهام گرفته از تجربیات او در مهمانی‌های غیرقانونی در انبارهای صنعتی در اوایل دهه ۱۹۹۰ بود. جایی که بلندگوها ارتعاشاتی را که او زمانی از طریق Walkman و سمعک خود می‌شنید، تقویت کرد.

لی می‌گوید: «این چیزی است که نمی‌توانم آن را کاملاً توصیف کنم، لیزرهایی که مکان را شعله‌ور می‌کنند و بزرگترین سیستم‌های صوتی که تا به حال دیده یا احساس کرده‌ام و کل انبار را تکان می‌دهند.»

از آن لحظه در سال ۱۹۹۱، او تصمیم گرفت تا جامعه ناشنوایان را متقاعد کند که باشگاه سازی به اندازه جهان شنوایی بخشی از فرهنگ آنهاست. از طریق افزایش سطح بیس و استفاده از فناوری جدید مانند SubPac – یک بلندگوی پوشیدنی که لرزش‌ها را تشدید می‌کند – را ساخت و آن را در اختیار علاقمندان موسیقی اما ناشنوا قرار داد.

اکنون این جشنواره پانزدهمین سالگرد تاسیس خود را جشن می‌گیرد و لی می‌گوید هنوز کارهای زیادی برای انجام دادن وجود دارد، چون آمارهای پزشکی نشان می‌دهد افراد ناشنوا دو برابر بیشتر از افراد معمولی از افسردگی رنج می‌برند.

لی می‌گوید: «هنوز یک مشکل بزرگ به طرفدار ناشنوا بودن موسیقی وجود دارد. ما به دلیل انزوا، بیکاری، فقدان BSL در مدارس عادی و ناامیدی روزانه موانع ارتباطی، یکی از به حاشیه رانده‌ترین گروه‌های جامعه هستیم. ما Deaf Rave را سازماندهی کردیم، چون قصد تغییر این روند را داریم.»

امبر گالووی گالیگوم خط شکن شد

ناشنوایان به کنسرت می‌روند ! این در واقع داستانی بسیار کوتاه از زندگی یک ناشنوا بود که با ابتکار عمل خود توانسته در دنیای پرهیاهوی موسیقی برای خود جایگاه مناسبی ایجاد و در راستای استفاده سایر ناشنوایان نیز فعالیت کند. اما واقعیت اینجاست که داستان واقعی زمانی آغاز شده که «امبر گالووی گالیگوم» به عنوان یکی از مترجمان همزمان مخصوص ناشنوایان در ایالات متحده آمریکا دست به ابتکار عملی زد تا بتواند موسیقی را برای ناشنوایان نیز قابل شنیدن کند.

گالیگوم در این زمینه می‌گوید: «شاید در ابتدای کار فکر می‌کردم که من فقط می‌توانم شعر را برای ناشنوایان ترجمه کنم تا معنی را درک کنند اما کم کم به این فکر افتادم که باید به نوعی بتوانم حس واقعی موسیقی را هم به آنها منتقل کنم.»

ترجمه شعر یک قطعه با استفاده از زبان اشاره -مترجم همزمان-

این متخصص زبان اشاره تاکید می‌کند: «اوایل کار تلاش کردم حس موسیقی را با استفاده از حرکات بدن و چهره به مخاطبان خودم منتقل کنم اما این کافی نبود چون لازم است ناشنوایان واقعیت موسیقی را شخصاً تجربه کنند نه اینکه حس من را ببینند، چون براین باورم که حس دریافت شده از یک قطعه موسیقی برای هر فرد متفاوت است.»

گالیگوم درباره اولین تجربه خود می‌گوید: «سال ۲۰۱۳ برای ترجمه همزمان یک کنسرت موسیقی در جشنواره Lollapalooza دعوت شدم و می‌دانستم که این کنسرت به صورت لایو – زنده – در فضای مجازی هم منتشر می‌شود. بنابراین تلاش کردم علاوه بر ترجمه متن شعرها با استفاده از حالات صورت و اندام خودم به نوعی حس واقعی را به مخاطبان ناشنوا منتقل کنم.»

وی تاکید کرد: «هنگامی که موسیقی باس بود بازوهای خودم را جلو و همزمان به ریتم موسیقی فرم صورت خود را نیز تغییر می‌دادم تا به این ترتیب به نوعی حس و حال و هوای کنسرت به مخاطب منتقل شود و خوشبختانه این حرکات من مورد توجه جیمی کیمل مجری برنامه تاک شوی آمریکایی قرار گرفت و از آن پس من، هالی مانیاتی و جوآن بنفیلد برای ترجمه کنسرت‌ها با عنوان “نبرد رپ زبان اشاره” در سال ۲۰۱۴ دعوت شدیم.»

سیستمی که بیت‌های موسیقی را به کف‌پای ناشنوایان منتقل می‌کند

لباس مخصوص، اما گران

در ادامه روند تکمیل پروژه برای استفاده ناشنوایان از موسیقی زنده، هنر هفتم و تجهیزات نوین آن نیز پای کار آمد و لباسی با نام Haptic SUIT  که کاربرد اصلی آن سینمای سه بعدی و بازی‌های نوین بود، برای القاء حس واقعی موسیقی تولید شده و به بازار آمد.

این تجهیزات که با استفاده از فناوری‌ خاص دارای سنسورهای بسیار حساس است قبلاً یعنی در زمانی که مسئولیت القاء حس هیجان به بینندگان فیلم‌های سینمایی، سریال یا حتی بازیهای کامپیوتری را برعهده داشت، در ارتباط با سیستم مرکزی متناسب با تصاویر ضربات، سرعت، گرما و سرما  را به مخاطب القاء می‌کند، اما اکنون این لوازم با ارتقاء و تغییر برخی بخش‌ها به وسیله‌ای برای القاء ریتم‌ها و بیت‌ها شده تا ضربات منتقل شده به بدن ناشنوایان  انتقال دهنده ریتم موسیقی باشد.

این درحالی است که در گذشته استفاده از ساز‌های کوبه‌ای و انتقال ریتم به کف پای ناشنوایان همین کار را انجام دهد ولی فناوری‌های نوین با پردازنده‌های جدید این ابداع را خیلی سریع از دور خارج کرد.

لباس مخصوصی که دارای سنسورهای حساس در نقاطی از بدن است و بیت‌ها را به بدن ناشنوایان منتقل می‌کند
(البته کاربرد بیشتر آن در بازی‌های کامپیوتری و سینمای سه‌بعدی است)

قیمت ۱۲ هزار و ۵۰۰ دلاری تجهیزات حساس و نیاز به زیرساخت‌های گسترده عاملی بود تا این لباس‌ها سریع از دور خارج شده و به جای آن تولید یک شرکت مخابراتی وارد میدان شود. جایی که امروزه اغلب کنسرت‌ها برای ناشنوایان با استفاده از این نیم جلیقه‌ها اجرا می‌شود.

جدیدترین جلیقه مخصوص ناشنوایان برای حضور در کنسرت‌های موسیقی

نکاتی که در بالا به آن اشاره شد، نشان می‌دهد که تکنولوژی‌های نوین به کمکِ معلولان آمده تا آرزوهای نشدنی را واقعی کند. بی‌شک این تکنولوژی‌ها در حال پیشرفت هستند و در آینده بسترهای مناسب‌تری را برای معلولان فراهم می‌کنند.

مراحل پوشیدن جلیقه مخصوص ناشنوایان برای ورود به محوطه برگزاری کنسرت

در این میان نکته اینجاست که ناشنوایانی که در ایران زندگی می‌کنند هنوز امکانِ استفاده از این تکنولوژی‌ها را ندارند. شاید زمان آن فرارسیده که با ورود این تکنولوژی‌هایِ روز به کشورمان، فضا برای حضور ناشنوایان در کنسرت‌های موسیقی نیز فراهم شود.