چرا باید واکسن آنفلوآنزا بزنیم؟ / بهترین راه‌ برای محافظت در برابر این بیماری

به گزارش خبری فا به نقل از روزنامه شهروند ،فصل، فصل آنفلوآنزاست و در حالی که می‌توان گفت کرونا نفس‌های آخرش را می‌کشد و آمار ابتلا و مرگ‌ومیر ناشی از این ویروس در کشور هر روز کمتر می‌شود، اما درمانگاه‌های سطح شهرها با تجمع افراد زیادی با علایم سرماخوردگی مواجه است که به گفته متخصصان بیماری شایع این روزها آنفلوآنزاست، نه کرونا.

رئیس مرکز مدیریت بیماری‌های واگیر وزارت بهداشت هفته گذشته با بیان اینکه حدود ۳۰ مورد مرگ‌ومیر آنفلوآنزا از ابتدای امسال تاکنون داشته‌ایم، اعلام کرد با وجود اینکه امسال آنفلوآنزای نوع A زودتر از گذشته رخ داده همچنان انتظار می‌رود که تا بهمن‌ یا اسفندماه ادامه داشته باشد.

یکی از بهترین راه‌ها برای محافظت در برابر این بیماری جدی فصلی، تزریق واکسن آنفلوآنزاست. اما اگر شما یا یکی از عزیزان‌تان واکنش و عوارض واکسن آنفلوآنزا را تجربه کرده باشید، ممکن است این سوال برایتان مطرح شود که «آیا ممکن است با زدن واکسن آنفلوآنزا بیمار شوید؟»

«واکسن را باید زمانی تزریق کنید که هیچ علایم بیماری در شما وجود ندارد.» خانمی با صدای گرفته و سرفه‌های شدید از تجربه واکسن آنفلوآنزا و ابتلا به بیماری در فاصله یک هفته بعد از آن می‌گوید: «من واکسن را که زدم هیچ علایم سرماخوردگی نداشتم، حتی دو سه روز بعدش هم همه چیز عادی بود و علایم نداشتم. ولی از یک هفته بعد علایم بیماری شروع شد با بدن‌درد شدید، سرفه و گلودرد هم به آن اضافه شد.»

او ادامه می‌دهد وقتی به دکتر مراجعه کردم به من گفت آنفلوآنزای خفیف گرفته‌ای و تصور اینکه با زدن واکسن بدن در برابر این ویروس ایمن می‌شود، اشتباه است. همان واکسن باعث شد بیماری‌ام چندان شدید نباشد. با این حال پزشک متخصص دیگری از تجربه شخصی خودش به من گفت که بعد از تزریق واکسن آنفلوآنزا، به آنفلوآنزای شدید مبتلا شده و حتی مدتی در بیمارستان بستری شده است.»

واکسن نمی‌تواند عامل بیماری باشد

«واکسن نمی‌تواند عامل بیماری باشد.» مسعود یونسیان، متخصص بیماری‌های عفونی در گفت‌وگو با «شهروند» به صراحت عنوان می‌کند که واکسن ویروس زنده نیست و عامل بروز علایم بیماری نخواهد بود. «واکسن آنفلوآنزا دقیقا مثل واکسن کروناست و ویروس بسیار ضعیف و غیرفعال وارد بدن می‌شود. به همین دلیل تصور اینکه افراد با زدن واکسن مریض می‌شوند، اشتباه است.»

این متخصص بیماری‌های عفونی یادآور می‌شود واکسن‌ها پوشش صددرصدی در برابر ابتلا ندارند و نباید انتظار داشت بعد از واکسن دیگر بیماری سراغ آدم‌ها نمی‌آید.» یونسیان تاکید می‌کند: «همزمانی ابتلا به بیماری و تزریق واکسن تصادفی است و ایمنی ناشی از واکسن برای تشکیل‌شدن در بدن، به مدت زمان دو هفته تا یک ماهه نیاز دارد و آنتی‌بادی سریع تولید نمی‌شود.»

چالش‌های مهدها و مدارس با پیک آنفلوآنزا

«این هفته پیک آنفلوآنزاست و بیماری ناشی از ویروس فصلی به اوج خود خواهد رسید؛ خواهشمندیم دانش‌آموزانی که علایم بیماری دارند، به هیچ عنوان به مدرسه نیایند.» این اطلاعیه‌ای است که آموزش‌وپرورش در روزهای اخیر به مدارس شهر تهران ابلاغ کرده. مدیر یک مدرسه دولتی در منطقه ۹ تهران با اشاره به این موضوع می‌گوید: «ما از اوایل آبان ماسک را در مدرسه اجباری کردیم.

با رصد وضعیت سلامت دانش‌آموزان و بیشترشدن غیبت‌های بچه‌ها به‌واسطه بیماری و با توجه به اینکه مدرسه پرجمعیت است و تعداد دانش‌آموزان در کلاس‌های درسی بین ۳۵ تا ۴۰ نفر است، در جلسه اولیا و مربیان اعلام کردیم همه بچه‌ها باید در کلاس با ماسک بنشینند. از طرف دیگر مربی بهداشت و معاونان مدرسه هم مرتب درباره شست‌وشوی دست به دانش‌آموزان تذکر می‌دهند.» این مدیر مدرسه با این حال عنوان می‌کند که درصد قابل توجهی از دانش‌آموزان در طول این دو ماه با علایم سرماخوردگی غیبت‌های چند روزه داشته‌اند.

«بعضی از مهدکودکی‌ها که واکسن آنفلوآنزا می‌زنند، بیمار می‌شوند.» عیسی‌زاده، مدیر مهدکودکی در غرب تهران با بیان این جمله می‌گوید چهار کودک در این مهد بعد از تزریق واکسن آنفلوآنزا، با علایم شدید بیماری خانه‌نشین شده‌اند.» او از چالش‌های مهدکودک‌ها بعد از دوران همه‌گیری کرونا می‌گوید: «تا قبل از پاییز مشکل چندانی نداشتیم و بچه‌هایی که علایم سرماخوردگی داشتند، خیلی انگشت‌شمار بودند و آنها را پذیرش نمی‌کردیم. اما با شروع فصل پاییز شرایط تغییر کرده و به وضوح شیوع بیماری فصلی بین کودکان را می‌بینیم.»

در فصل شیوع، واکسن‌زده و نزده فرق چندانی ندارد

چرا باید واکسن آنفلوآنزا بزنیم؟ توصیه جدی متخصصان کودک تزریق واکسن آنفلوآنزا در هفته آخر شهریور به کودکان زیر ۶ سال است تا ایمنی نسبی در برابر ویروس‌های فصلی در بدن‌شان تشکیل شود. با این حال در برخی از موارد قبل از اینکه واکسن بخواهد آنتی‌بادی ایمن‌ساز بدن را شکل بدهد، بسیاری از کودکانی که حتی واکسن آنفلوآنزا را دریافت می‌کنند، علایم سرماخوردگی پیدا می‌کنند.

این اتفاق می‌تواند تصادفی باشد، اما زمانی که موارد در ماه‌های شیوع بیماری فصلی زیاد می‌شود، این سوال را مطرح می‌کند که آیا عوارض واکسن می‌تواند عامل بروز بیماری شدید در کودکان شود؟ خسرو رحمانی، متخصص عفونی اطفال در واکنش به این احتمال یا شبهه می‌گوید: «اینکه واکسن باعث بروز بیماری به‌ویژه بیماری شدید شود، گزارش نشده و منطقی هم نیست. کسی که واکسن می‌زند ممکن است درد در محل تزریق داشته باشد یا کمی درد عضلانی پیدا کند، اما اینکه واکسن عامل بروز بیماری شدید شود، احتمالش بسیار ضعیف است.»

اینکه واکسن باعث بروز بیماری به‌ویژه بیماری شدید شود، گزارش نشده و منطقی هم نیست. کسی که واکسن می‌زند ممکن است درد در محل تزریق داشته باشد یا کمی درد عضلانی پیدا کند، اما اینکه واکسن عامل بروز بیماری شدید شود، احتمالش بسیار ضعیف است

رحمانی هم این همزمانی را تصادفی می‌داند و می‌گوید: «شاید این افراد در آستانه بیماری بودند و واکسن را زدند، یعنی اگر واکسن هم نمی‌زدند علایم بیماری در آنها مشاهده می‌شد. به طور کلی در فصل شیوع بیماری آنفلوآنزا، دیگر تفاوت چندانی بین واکسن‌زده و نزده وجود ندارد و همه در معرض ابتلا قرار دارند. با این حال کسانی که واکسن زده‌اند بیماری خفیف‌تری را تجربه می‌کنند.

وقتی افراد واکسن می‌زنند دستکم دو هفته طول می‌کشد تا بدن شروع به تشکیل آنتی‌بادی کند و این خودایمنی ماه‌ها بعد کامل می‌شود. به گفته رحمانی وقتی کودکان و بزرگسالان اوایل پاییز واکسن آنفلوآنزا می‌زنند، بدن‌شان در اواخر پاییز و در طول زمستان در برابر این ویروس ایمن می‌شود.»

گفته می‌شود بیش از ۲۰۰ نوع آنفلوآنزا تا امروز شناخته شده است. سوال دیگری که این متخصص عفونی اطفال به آن پاسخ می‌دهد این است که واکسن‌هایی که در حال حاضر در کشور ما وجود دارد، نسبت به کدام نوع از ویروس آنفلوآنزا موثر است: «هر سال شرکت‌های تولیدکننده واکسن براساس شایع‌ترین سویه‌های ویروس آنفلوآنزا، اقدام به واکسن‌سازی می‌کنند.

امسال چهار نوع غالب آنفلوآنزا داشتیم که از انواع دیگر شایع‌تر و خطرناک‌تر است و براساس این ویروس‌ها واکسن تولیدشده تا ویروس‌های شایع را پوشش بدهند. مواردی که شیوع و شدت کمتری دارند در واکسن پوشش داده نمی‌شود. به طور کلی واکسن‌های آنفلوآنزا تتراوالان است، به عبارت ساده‌تر چهار نوع ویروس شایع را پوشش می‌دهد.

علایم بعد از واکسن صرفا واکنش‌های بدن نسبت به واکسن است

جست‌وجو در منابع بین‌المللی هم نشان می‌دهد افراد نمی‌توانند به‌واسطه تزریق واکسن آنفلوآنزا بیمار شوند. به گزارش گوهلث یک سایت مراقبت‌های اضطرای خانواده در ایالت متحده، در حالی که برخی از افراد ممکن است پس از تزریق واکسن آنفلوآنزا کمی احساس بی‌حالی و بیماری داشته باشند، اما کسی سرماخوردگی یا آنفلوآنزا را با زدن واکسن آنفلوآنزا نمی‌گیرد.

علایم بعد از واکسن صرفا واکنش‌های بدن نسبت به واکسن می‌تواند باشد. واکنش‌هایی که ممکن است از واکسن رخ دهد، عموما خفیف‌تر از علایم واقعی آنفلوآنزاست و تنها یک تا دو روز طول می‌کشد. این مقاله مزایای تزریق واکسن آنفلوآنزا را گوشزد کرده و واکنش‌های احتمالی به واکسن آنفلوآنزا را مورد بحث قرار می‌دهد و هرگونه تصور غلط رایج را برطرف می‌کند.

واکنش واکسن آنفلوآنزا در بزرگسالان و کودکان

عوارض جانبی واکسن آنفلوآنزا ممکن است تب، سردرد، دردهای عضلانی، حالت تهوع و تورم/قرمزی در اطراف محل تزریق باشد. برخی از مطالعات همچنین یک ارتباط کوچک بالقوه بین واکسن آنفلوآنزا و سندرم گیلن باره (GBS) پیدا کرده‌اند. یک اختلال نادر که در آن سیستم ایمنی بدن به اعصاب بدن حمله می‌کند. خطر تخمینی یک تا دو مورد GBS به‌ازای هر یک‌میلیون نفر واکسینه شده است و به احتمال زیاد در نتیجه عفونتی مانند آنفلوآنزا رخ می‌دهد تا خود واکسن.واکسن آنفلوآنزا دقیقا مثل واکسن کروناست و ویروس بسیار ضعیف و غیرفعال وارد بدن می‌شود. به همین دلیل تصور اینکه افراد با زدن واکسن مریض می‌شوند، اشتباه است

واکنش به واکسن آنفلوآنزا در کودکان مشابه بزرگسالان است. تفاوت اصلی این است که کودکان در مقایسه با بزرگسالان بیشتر احتمال دارد تب موقت را به عنوان یک عارضه جانبی داشته باشند. این مقاله علمی تاکید می‌کند درست مانند بزرگسالان، امکان ابتلای کودک به آنفلوآنزا از طریق واکسن آنفلوآنزا وجود ندارد.

چرا باید واکسن آنفلوآنزا بزنیم؟

واکسن آنفلوآنزا بهترین محافظت در دسترس همه در برابر آنفلوآنزاست. اگرچه گونه‌های غالب آنفلوآنزا به‌طور مداوم هر سال در حال تغییر هستند، اما دریافت واکسن آنفلوآنزا همچنان خطر ابتلا به بیماری شدید ناشی از هر گونه آنفلوآنزا را کاهش می‌دهد. به همین دلیل، کارشناسان مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌های آمریکا (CDC) واکسن آنفلوآنزای سالانه را برای همه افراد ۶ ماهه به بالا توصیه می‌کنند تا خطر ابتلا به بیماری را کاهش داده و از سرایت آن به دیگران جلوگیری کند.

واکنش آلرژیک به واکسن آنفلوآنزا

برخی از افراد ممکن است واکنش آلرژیک واقعی به ترکیبات واکسن آنفلوآنزا را تجربه کنند که با عوارض جانبی معمولی متفاوت است. در مورد آلرژی به واکسن آنفلوآنزا، چند علامت خاص وجود دارد که باید مراقب آنها بود، به خصوص اگر شما یا یکی از عزیزان‌تان قبلا واکسن آنفلوآنزا را دریافت نکرده باشید: ضربان قلب تند، دشواری در تنفس، سرگیجه، گرفتگی صدا، رنگ‌پریدگی و تورم اطراف چشم یا لب. هر یک از این علایم ممکن است نشان‌دهنده واکنش آلرژیک به واکسن آنفلوآنزا بوده و نیاز به مراقبت فوری پزشکی داشته باشد. کسانی که به تخم‌مرغ آلرژی دارند یا به برخی مواد دیگر موجود در واکسن، بیشتر احتمال دارد که نسبت به تزریق آن واکنش نشان دهند.

این مقاله تاکید می‌کند به طور خاص، عدم تزریق واکسن آنفلوآنزا خطر ابتلا به بیماری شدیدتر، بستری‌شدن در بیمارستان و مرگ را در موارد نادر افزایش می‌دهد. این مسأله به‌ویژه در افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند، مانند زنان باردار و افراد مسن، صادق است. CDC تخمین می‌زند که هر سال تا ۲۰درصد از کل آمریکایی‌ها به ویروس آنفلوآنزا مبتلا می‌شوند و بیش از ۲۰۰هزار نفر به دلیل عوارض مربوط به آنفلوآنزا در بیمارستان بستری می‌شوند. عدم تزریق واکسن آنفلوآنزا خطر بزرگ‌تری برای سلامتی کلی به همراه دارد.