کدام رنگ مدفوع خطرناک است؟ علت تغییر رنگ مدفوع چیست؟
کدام رنگ مدفوع خطرناک است؟
کدام رنگ مدفوع خطرناک است؟ درک انواع رنگ و شکل مدفوع و معانی آنها برای تشخیص وضعیت سلامت ضروری است. رنگ‌های مختلفی برای مدفوع وجود دارد که هر کدام می‌توانند نشان‌دهنده وضعیت خاصی در سیستم گوارش و متابولیسم بدن باشند. به عنوان مثال، رنگ‌های سفید یا خاکی ممکن است نشان‌دهنده مشکلات کبدی یا انسداد مجاری صفراوی باشند، در حالی که رنگ‌های سبز و زرد معمولاً به رژیم غذایی یا اختلالات گوارشی اشاره دارند. همچنین، رنگ‌های قرمز و سیاه که ممکن است نشان‌دهنده خونریزی داخلی باشند، نیاز به توجه فوری پزشکی دارند.
بدین ترتیب، تغییر در رنگ و شکل ظاهری مدفوع، شما را از وضعیت سلامت بدن و ابتلا به بیماری‌هایی همچون یبوست، سندروم روده‌ی تحریک پذیر، مشکلات گوارشی، سرطان و… آگاه می‌کند. یک مدفوع سالم لزوما یک شکل خاص نیست و میتواند شکل‌های مختلفی داشته باشد. با توجه به اهمیت تشخیص به موقع مشکلات گوارشی و بیماری‌های مختلف، آگاهی از تغییرات رنگ مدفوع میتواند نقش مهمی در بهبود تشخیص و درمان بیماری‌ها ایفا کند. از این رو، آشنایی با این موضوع میتواند به ارتقا سلامت عمومی کمک کرده و از بروز مشکلات جدی‌تر جلوگیری نماید.
تغییرات جزئی در رنگ، بافت و شکل ظاهری مدفوع و علائم کوتاه مدت مثل یبوست یا اسهال خفیف درحد یک یا دو روز، به نوع رژیم غذایی بستگی دارد و دلیلی برای نگرانی ندارد. بنابراین نکته‌ای که باید مورد توجه قراربگیرد، تغییرات ناگهانی در رنگ و شکل آن و علائم جسمی دردناک و طولانی مدت است که بدنبال دارد. رنگ مدفوع قرمز یا استفراغ خونی در سالمندان ممکن خطرناک باشد و نشانه ی بیماری مهمی باشد.
رنگ های مختلف مدفوع
مدفوع، ماده‌ای است نیمه‌جامد که از باقی‌مانده مواد غذایی هضم شده در روده تولید می‌شود و از طریق مقعد خارج می‌گردد. در شرایط معمولی، مدفوع رنگ قهوه‌ای داشته و این رنگ به دلیل وجود ماده‌ای به نام استرپوبیلین است که از تجزیه صفرا در کبد تولید می‌شود. اما تغییرات در رنگ مدفوع میتواند نشانه‌ای از تغییرات در وضعیت جسمانی باشد. علت سفید بودن مدفوع کودک و خطرات آن احتمالا ناشی از عوامل مختلفی فیبروز کیستیک، بیماری کبدی یا بیماری مجرای صفراوی است. از آنجا که بسیاری از بیماری‌ها در مراحل اولیه خود علائم خاصی ندارند، تغییر در رنگ طبیعی مدفوع میتواند به عنوان یک نشانگر اولیه برای شناسایی مشکلات سلامتی مورد استفاده قرار گیرد.
رنگ مدفوع نشانه ی چیست؟
هرگونه تغییر در رنگ و شکل مدفوع ممکن است نشان دهنده مشکلات سیستم گوارشی و یا تغییراتی در سلامت بدن شما باشد. رنگ آن از ماده‌ای به نام بیلی‌روبین نشات می‌گیرد که ماده‌ای زرد_قهوه‌ای رنگ بوده که در نتیجه تجزیه هموگلوبین موجود در گلبول‌های قرمز پیر به وجود می‌آید. این ماده نقش مهمی در فرآیندهای متابولیکی بدن داشته و ارتباط مستقیمی با عملکرد کبد و رنگ مدفوع دارد. بیلی‌روبین کونژوگه که از طریق صفرا وارد روده کوچک شده، توسط باکتری‌های روده به استرکوبیلین تبدیل می‌شود و استرکوبیلین ماده‌ای که مسئول رنگ قهوه‌ای مدفوع است .
به طور کلی، عوامل متعددی مانند مصرف انواع دارو، تغذیه و انواع بیماری می‌توانند باعث تغییر در رنگ آن شوند. برای مثال، اگر بیلی‌روبین نتواند به درستی وارد صفرا شود (به علت انسداد مجاری صفراوی، هپاتیت، یا سیروز)، ممکن است رنگ مدفوع به خاکستری یا سفید متمایل شده و اگر میزان بیلی‌روبین در خون افزایش یابد، پوست و چشم‌ها زرد می‌شوند؛ در نتیجه، سطح بیلی‌روبین و متابولیسم آن در کبد نه تنها در سلامت عمومی بدن، بلکه در ویژگی‌های فیزیکی مانند رنگ و شکل مدفوع نیز تاثیرگذار است.
رنگ مدفوع میتواند علاوه بر نشان دادن وضعیت عملکرد کبد، به ویژه در ارزیابی‌های مرتبط با سیستم گوارشی، پیامدهای مهم دیگری نیز داشته باشد. در واقع، تغییرات در رنگ طبیعی مدفوع ممکن است نشان‌دهنده وجود اختلالاتی در سایر ارگان‌ها و فرآیندهای بدن باشد که به راحتی در ابتدا قابل شناسایی نیستند. به عنوان مثال، اگر مدفوع به رنگ سبز است، میتواند به معنای عبور سریع مواد غذایی از روده باشد که احتمالا در اثر اسهال، عفونت‌های روده‌ای یا مصرف داروهای خاص رخ دهد. همچنین، تغییر رنگ مدفوع به رنگ قرمز میتواند نشانه‌ای از خونریزی در قسمت‌های پایین‌تری از دستگاه گوارش، مانند روده بزرگ یا مقعد باشد.
از سوی دیگر، مشاهده مدفوع سیاه ممکن است ناشی از خونریزی در قسمت‌های بالای دستگاه گوارش مانند معده یا اثناعشری باشد. در این حالت، خون در اثر هضم شدن، به رنگ سیاه تغییر پیدا می‌کند و ممکن است همراه با علائمی مانند درد معده یا تهوع باشد. بنابراین، آگاه بودن به این تغییرات به تشخیص زودهنگام برخی از بیماری‌ها و اقدام برای درمان کمک می‌کند.
رنگ طبیعی مدفوع
رنگ یک مدفوع سالم به دلیل تولید بیلی‌روبین که در کبد تولید و به صفرا منتقل می‌شود، قهوه‌ای است و متناسب با تغییرات این ماده، رنگ صفرا از سیاه تا زرد تغییر می‌کند. مدفوع سفید رنگ خبر از مشکلات کبدی، کیسه‌ی صفرا و یا حتی سرطان پانکراس می‌دهد. همچنین دررابطه با کودکان، درک دقیق علت سفید بودن مدفوع کودک و، به والدین کمک می‌کند تا در صورت مشاهده این علامت نگران‌کننده، به سرعت اقدامات لازم را انجام دهند و با پزشک مشورت کنند. به طور کلی، مدفوع سالم دارای ویژگی های زیر است:
- رنگ: رنگ طبیعی مدفوع از قهوه‌ای متوسط تا تیره است.
- بوی نسبتا تند: بوی مدفوع ناشی از فرآیندهای هضم و تخمیر مواد غذایی در دستگاه گوارش است و تا حدی طبیعی است که مدفوع بوی تند و مشخصی داشته‌باشد. با این حال، اگر بوی مدفوع به شدت نامطبوع یا غیرعادی باشد، باید با پزشک در این باره مشورت کنید.
- دفع راحت و بدون درد: دفع مدفوع باید با فشار کم و بدون ایجاد درد انجام شود.
- دارای بافت نرمال: نباید خیلی سفت یا خیلی شل باش؛ همچنین کمی مرطوب باشد، به طوری که به راحتی دفع شود اما خیلی چسبنده یا خشک نباشد. این نوع بافت نشان‌دهنده حرکت سالم مواد غذایی و فیبر در روده‌ها است.
- دفع مدفوع یک تا سه بار در روز و حداقل ۳ بار در هفته
- ثبات ویژگی‌های آن: مدفوع سالم در افراد مختلف متفاوت است. بنابراین چیزی که مهم و حائز اهمیت است، تغییرات ناگهانی در رنگ، شکل، بو و یا تعداد دفعات دفع مدفوع است.
علت تغییر رنگ مدفوع
مدفوع طبیعی معمولا قهوه‌ای بوده و این رنگ ناشی از تجزیه صفرا در دستگاه گوارش است. تغییر در رنگ و شکل مدفوع میتواند از عوامل بی‌ضرر مانند تغییر رژیم غذایی تا مشکلات جدی دستگاه گوارش ناشی شود. درک علت این تغییر میتواند به شناسایی مشکلات احتمالی سلامت کمک کند.
علل کلی تغییر رنگ مدفوع عبارتند از:
مصرف غذاها یا نوشیدنی‌های خاص
بسیاری از تغییرات در رنگ، ناشی از مصرف مواد غذایی با رنگدانه‌های قوی است. رژیم غذایی میتواند تاثیر زیادی بر رنگ و ویژگی‌های مدفوع داشته باشد. به عنوان مثال، مصرف زیاد سبزیجات سبز مانند اسفناج میتواند رنگ مدفوع را به رنگ سبز تغییر دهد، در حالی که مصرف مواد غذایی غنی از آهن یا مکمل‌های آهن میتواند مدفوع را سیاه کند. مصرف مواد غذایی دارای رنگدانه‌های مصنوعی نیز ممکن است تغییراتی موقتی در رنگ ایجاد کند که معمولا بی‌خطر است.
باکتری‌های روده علت تغیر رنگ مدفوع
باکتری‌های روده نقش اساسی در تجزیه مواد غذایی و تولید گازهای گوارشی دارند. برخی از این باکتری‌ها می‌توانند بر رنگ و شکل مدفوع تأثیر بگذارند، به‌ویژه در مواردی که روده به سرعت حرکت می‌کند یا در شرایط خاص مانند مصرف آنتی‌بیوتیک‌ها و تغییرات در فلور میکروبی روده.
مصرف داروها یا مکمل‌ها
مکمل‌های آهن، آنتی‌بیوتیک‌ها، و برخی داروهای دیگر می‌توانند در تغییر رنگ تاثیرگذار باشند.
بیماری‌های گوارشی دلیل تغیر رنگ در مدفوع
مشکلات کبد، کیسه صفرا، پانکراس، و روده می‌توانند از دلایل دیگر تغییر رنگ مدفوع باشند. همچنین، آنتی‌بیوتیک‌ها یا داروهای ضدالتهاب می‌توانند تعادل میکروبی روده را تغییر داده و باعث تغییر رنگ به سبز یا زرد شوند. مصرف داروهای ضد اسید نیز ممکن است رنگ آن را روشن‌تر کند. توجه کنید که تغییرات رنگ مدفوع ناشی از داروها، معمولاً بی‌ضرر است و پس از قطع مصرف دارو به حالت طبیعی برمی‌گردد.
عفونت‌ها یا التهاب‌ها
عفونت‌های ویروسی، باکتریایی یا انگلی می‌توانند باعث تغییر در هضم و جذب مواد غذایی که این اتفاق باعث تغییر رنگ مدفوع می‌شود. همچنین التهاب‌های روده‌ای مانند بیماری کرون یا کولیت اولسراتیو نیز ممکن است تغییر رنگ به صورتی تیره‌تر یا خونی را به همراه داشته باشد. در صورت وجود عفونت، مدفوع ممکن است بدبو و آبکی شود. بنابراین التهاب‌های شدید روده‌ای از دیگر علت‌های وجود خون یا مخاط در مدفوع هستند که رنگ آن را تغییر می‌دهند.
برای حفظ سلامت مدفوع و جلوگیری از تغییرات غیرعادی در آن، مصرف مواد غذایی فیبردار مانند سبزیجات، میوه‌ها و غلات کامل ضروری است. همچنین، نوشیدن مقدار کافی آب و ورزش منظم میتواند به بهبود حرکت مواد غذایی در روده‌ها و کاهش مشکلات گوارشی کمک نماید.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
- تغییر رنگ مدفوع که بیش از چند روز ادامه داشته باشد.
- وجود علائم هشداردهنده مانند درد شکم، کاهش وزن، تب، یا ضعف.
- مدفوع بسیار تیره یا همراه با خون.
در ادامه به تفصیل به بررسی رنگ‌های متنوع مدفوع، دلایل شایع و ارتباط آنها با انواع بیماری‌ها می‌پردازیم.
انواع رنگ مدفوع
همان طور که گفته شد، رنگ و شکل مدفوع میتواند نشان دهنده‌ی مشکلات مختلفی باشد؛ بنابراین لازم است انواع رنگ آن را مورد بررسی قرار دهیم. اما به یاد داشته باشید که این تغییرات به دلایل مختلفی بستگی دارد و گاهی ناشی از استرس و فشار ویا تغییر در رژیم غذایی است. این تغییرات معمولا موقتی و بی‌ضرر هستند، مگر اینکه با علائم دیگری مانند درد شکمی یا تب همراه باشند.
در بسیاری از موارد، مصرف غذاهای خاص مانند چغندر، زردچوبه یا هویج میتواند باعث تغییر رنگ طبیعی مدفوع شود. همچنین، اختلالات گوارشی مانند سرعت بالا یا پایین حرکت روده، مصرف الکل، سیگار و تغییرات در وضعیت هیدراتاسیون بدن و میزان مصرف آب نیز تاثیرگذار بوده که البته پس از تغییر در رژیم غذایی یا مصرف دارو، این تغییرات برطرف می‌شوند، اما در صورت ادامه‌دار بودن، باید پیگیری کنید. بنابراین، در صورت مشاهده‌ی تغییر غیر طبیعی در مدفوع، بهتر است با پزشک مشورت نمایید.
مدفوع سبز نشانه‌ی چیست؟
وقتی مواد غذایی به سرعت از دستگاه گوارش عبور می‌کنند، صفرا (که به طور طبیعی سبز رنگ است) فرصت کافی برای تجزیه و تغییر رنگ به قهوه‌ای را پیدا نمی‌کند. این حالت معمولا در شرایطی مانند اسهال یا سندرم روده تحریک‌پذیر دیده می‌شود. گاهی مصرف غذاها ونوشیدنی‌های حاوی رنگدانه سبز (مانند اسفناج، کلم بروکلی، یا آب‌نبات‌های رنگی) و مصرف مکمل‌های آهن و برخی داروها، باعث تغییر رنگ مدفوع به سبز می‌گردد. مدفوع سبز میتواند در برخی موارد به دلیل عفونت‌های دستگاه گوارش نیز رخ دهد. عفونت‌هایی مانند سالمونلا، شیگلا یا نوروویروس و همچنین مصرف مکمل‌های حاوی کلروفیل یا سبزیجات سرشار از این ماده ممکن است از عوامل سبز شدن مدفوع باشند.
علت روشن شدن رنگ مدفوع
روشن شدن مدفوع، که ممکن است به رنگ‌های سفید، خاکستری یا زرد روشن دیده شود، میتواند ناشی از عوامل مختلفی باشد و اغلب نشان‌دهنده مشکلاتی در سیستم صفراوی، کبد یا دستگاه گوارش است. یکی از دلایل رایج روشن شدن مدفوع، کاهش تولید یا انسداد صفرا است. علاوه بر این، بیماری‌های کبدی مانند هپاتیت، سیروز یا کبد چرب می‌توانند تولید صفرا را کاهش داده و موجب این تغییر شوند. مشکلات مرتبط با جذب مواد غذایی یا پانکراتیت مزمن، که تولید آنزیم‌های گوارشی پانکراس را کاهش می‌دهد نیز، در روشن، چرب و حجیم شدن مدفوع نقش دارند.
حتی تغییر در رژیم غذایی، به‌ویژه مصرف رژیم‌های بسیار کم‌چرب و مصرف برخی داروها نیز میتواند به روشن‌تر شدن رنگ مدفوع منجر شود، زیرا تولید صفرا کاهش می‌یابد. داروهایی مانند آنتی‌بیوتیک‌ها، ضداسیدها یا داروهای ضدالتهاب می‌توانند بر تعادل صفرا و عملکرد روده تأثیر بگذارند و مدفوع را روشن‌تر کنند.
مدفوع سیاه
مدفوع سیاه میتواند طبیعی باشد. برای مثال، مدفوع نوزادان در چند روز اول بعد از تولد به رنگ سیاه است. مصرف برخی موارد غذایی مانند زیتون، تمشک آبی، الکل، شیرین بیان و برخی مکمل ها مثل آهن نیز باعث سیاه شدن رنگ مدفوع می‌شود. اما گاهی این رنگ نشان از برخی بیماری‌های جدی و نفوذ خون به داخل آن است. در صورت زیاد بودن حجم هموگلوبین موجود در روده‌ها، خونریزی شدید و باقی ماندن مقدار زیاد خون در دستگاه گوارش، رنگ مدفوع سیاه می‌شود که معمولا به دلیل خونریزی در قسمت‌های بالایی دستگاه گوارش (مانند معده یا ابتدای روده کوچک) است.
همچنین این نوع مدفوع بوی بسیار نامطبوع و چسبندگی بالایی دارد. در صورت مشاهده‌ی بافت قیری و چسبناک، همراه با علائم دیگر: مانند سرگیجه، ضعف، درد شکمی، یا کاهش وزن و ادامه‌دار بودن رنگ سیاه، حتما به پزشک مراجعه کنید. علاوه بر این، برخی داروها مانند بیسموت ساب سالیسیلات، که برای درمان اسهال استفاده می‌شود، میتواند باعث تغییر رنگ مدفوع به سیاه شود. همچنین رنگ مدفوع به علت خونریزی در قسمت‌های بالای دستگاه گوارش و برخورد خون با اسید معده، در نهایت به رنگ تیره تبدیل می‌شود. در صورت مشاهده این تغییر رنگ برای مدت طولانی، انجام آزمایش‌های تشخیصی ضروری است.
مدفوع سفید یا کم رنگ
در برخی موارد ممکن است رنگ مدفوع شما سفید یا کم‌رنگ باشد که معمولا ارتباطی با رژیم غذایی ندارد اما میتواند مجدد به دلیل مصرف برخی داروها مانند بیسموت ساب سالیسیلات که برای اسهال استفاده می‌شوند، رنگ آن کم رنگ شود. باریم نیز که پیش از انجام عکسبرداری با اشعه ایکس از بخش فوقانی دستگاه گوارش به بیمار تجویز می‌شود، میتواند باعث کم رنگ شدن مدفوع شود. درواقع رنگ طبیعی مدفوع معمولا به دلیل وجود صفرا و تجزیه آن در دستگاه گوارش، قهوه‌ای است.
تغییر رنگ به سفید یا خاکستری میتواند نشان‌دهنده مشکلاتی در دستگاه گوارش، به‌ویژه در ارتباط با کبد، کیسه صفرا و مجاری صفراوی باشد. صفرا که توسط کبد تولید و از طریق مجاری صفراوی به روده‌ها منتقل می‌شود، مسئول رنگ‌دهی طبیعی به مدفوع است. اگر این مجاری مسدود شود (به دلیل سنگ صفرا، تومور، یا التهاب مجاری صفراوی)، صفرا به روده نمی‌رسد و مدفوع سفید یا خاکستری می‌شود. همچنین، بیماری‌هایی مانند هپاتیت، سیروز یا کبد چرب می‌توانند تولید یا انتقال صفرا را مختل کنند و نیز التهاب ناشی از عفونت یا بیماری‌هایی مانند کلانژیت (التهاب مجاری صفراوی) میتواند جریان صفرا را مختل کرده و مدفوع را کم‌رنگ یا سفید کند.
بنابراین، کاهش یا عدم تولید صفرا در کبد نیز منجر به رنگ غیرطبیعی مدفوع می‌شود. برخی سرطان‌ها، از جمله سرطان پانکراس یا کبد، می‌توانند از طریق انسداد مجاری صفراوی یا آسیب به کبد منجر به سفید شدن رنگ مدفوع شوند. اگر سفیدی مدفوع با علائمی مانند زردی پوست و چشم‌ها، درد شکم، یا کاهش وزن همراه باشد، احتمال وجود یک بیماری جدی بیشتر است. تشخیص دقیق با کمک آزمایش خون، تصویربرداری (مانند سونوگرافی یا سی‌تی‌اسکن) و گاهی نمونه‌برداری انجام می‌شود.
قرمز شدن مدفوع نشانه‌ی چیست؟
اگر مدفوع شما قرمز رنگ است، ابتدا به بررسی تغذیه و مواد غذایی که در طی روز مصرف کرده‌اید بپردازید چرا که بسیاری از غذاها و مواد غذایی مانند سوپ گوجه، چغندر و دسرها و نوشیدنی‌های قرمز می‌توانند علت قرمز شدن رنگ مدفوع باشند. اما گاهی اوقات، رنگ آن بدلیل وجود خون در مدفوع است که ممکن است به دلیل خونریزی نشات گرفته از هموروئید در بزرگسالان باشد. برای نوزادان نیز شایع‌ترین علت، پارگی در اطراف مقعد است. خونریزی در دستگاه گوارش تحتانی، به‌ویژه روده بزرگ و راست‌روده، میتواند مدفوع را قرمز رنگ کند.
به طورکلی، علل شایع عبارتند از:
- شقاق مقعد (فیشر): ترک‌های کوچک در بافت دیواره مقعد که اغلب به دلیل یبوست ایجاد می‌شود.
- بواسیر (هموروئید): تورم یا التهاب وریدهای مقعد که ممکن است در هنگام دفع خونریزی کنند و رنگ مدفوع را تغییر دهند.
- پولیپ‌ها یا سرطان روده بزرگ: پولیپ‌ها یا تومورهای سرطانی می‌توانند باعث خونریزی شوند.
- زخم معده یا زخم دوازدهه: خونریزی ناشی از این زخم‌ها گاهی اوقات به مدفوع قرمز منجر می‌شود.
- واریس مری یا معده: رگ‌های متورم و نازک شده در این نواحی ممکن است پاره شوند و رنگ مدفوع را به قرمز تغییر دهند.
- عفونت‌های روده‌ای: برخی از عفونت‌های باکتریایی (مانند عفونت ناشی از شیگلا یا سالمونلا) ممکن است باعث خونریزی در روده شوند.
- بیماری‌های التهابی روده مانند کولیت اولسراتیو یا بیماری کرون ممکن است به علت آسیب به دیواره روده منجر به مدفوع خونی شود.
- دیورتیکولیت: کیسه‌های کوچک و غیرطبیعی (دیورتیکول‌ها) که در دیواره روده بزرگ تشکیل می‌شوند، ممکن است عفونی یا پاره شوند و خونریزی کنند، که یکی از دلایل شایع تغییر رنگ مدفوع به قرمز است.
- مصرف داروها یا مکمل‌ها: برخی داروها، مانند آنتی‌بیوتیک‌ها یا داروهای ضدانعقاد خون، ممکن است منجر به خونریزی شوند.
دلایل قرمز شدن مدفوع
بسیاری از شرایطی که موجب خونریزی و قرمز شدن مدفوع می‌شوند، مانند پولیپ‌ها یا بیماری‌های التهابی روده، اگر به موقع تشخیص داده نشوند، می‌توانند منجر به مشکلات جدی‌تری شوند. بنابراین، در صورت مشاهده تغییرات غیرعادی در رنگ مدفوع همراه با علائم زیر، باید فوراً به پزشک مراجعه کنید:
- درد شکم یا گرفتگی شدید
- سرگیجه یا ضعف
- کاهش وزن بی‌دلیل
- تب یا علائم عفونت
- تداوم مدفوع قرمز بدون دلیل آشکار
مدفوع زرد
مدفوع زرد رنگ برای برخی افراد عادی است، مخصوصا برای نوزادانی که از شیر مادر تغذیه می‌کنند ولی ادامه دار بودن آن برای مدت طولانی خطرناک بوده و میتواند نشانه‌ای از سوء تغذیه، کمبود آهن و ویتامین و یا سوء جذب در کودکان باشد. همچنین در بزرگسالان مصرف زیاد غذاهای پرچرب یا غذاهایی با رنگدانه‌های زرد و نارنجی (مانند هویج یا زردچوبه) میتواند رنگ مدفوع را زرد کند. مصرف بیش از حد مواد غذایی حاوی فیبر مانند میوه‌ها و سبزیجات نیز میتواند باعث تغییر رنگ مدفوع به زرد شود. این تغییر معمولا بی‌خطر بوده و به دلیل سرعت بیشتر حرکت مواد غذایی در روده اتفاق می‌افتد و پس از تغییر رژیم غذایی به حالت طبیعی باز می‌گردد.
اگر رنگ مدفوع زرد و چرب بوده و با بوی بسیار بدی همراه باشد، احتمالا بخاطر چربی بالای بدن است. وقتی بدن نتواند چربی‌های غذایی را به‌درستی هضم کند، مدفوع ممکن است زرد، چرب و بدبو شود. این حالت معمولا ناشی از مشکلات در آنزیم‌های گوارشی یا صفرا است. بیماری‌هایی مانند انسداد مجاری صفراوی، بیماری سلیاک یا پانکراتیت مزمن می‌توانند باعث سوءجذب چربی شوند. در بیماری سلیاک، مصرف گلوتن باعث التهاب روده کوچک می‌شود که میتواند جذب مواد مغذی، از جمله چربی‌ها، را مختل کند. مدفوع در این حالت زرد، حجیم و بدبو است.
پانکراس نیز نقش مهمی در تولید آنزیم‌های گوارشی دارد. بیماری‌هایی مانند پانکراتیت مزمن، فیبروز کیستیک، یا سرطان پانکراس می‌توانند تولید این آنزیم‌ها را کاهش دهند و باعث زرد شدن رنگ مدفوع شوند. همچنین، مصرف برخی داروها یا مکمل‌ها مانند آنتی‌بیوتیک‌ها یا مکمل‌های خاص، ممکن است تعادل میکروبی روده را تغییر دهند و موجب زرد شدن مدفوع شوند. گاهی نیز عفونت‌های ویروسی، باکتریایی یا انگلی (مانند ژیاردیا) قادرند حرکت روده را تسریع کنند و صفرا به‌طور کامل تجزیه نشود. در نتیجه، مدفوع احتمال دارد آبکی و زرد باشد. اگر مدفوع زرد با علائمی مانند اسهال مزمن، خون در مدفوع یا استفراغ همراه بود، میتواند نشانه‌ای از بیماری‌های گوارشی جدی مانند بیماری التهابی روده یا عفونت‌های گوارشی باشد که نیاز به درمان تخصصی دارد. در موارد زیر مراجعه به پزشک ضروری است:
- اگر مدفوع زرد بیش از چند روز ادامه داشت.
- وجود علائم همراه مانند درد شکم، تب، کاهش وزن، یا خستگی
- مدفوع زرد همراه با علائم سوءجذب، مانند مدفوع چرب و حجیم
رنگ مدفوع نوزاد هنگام دندان درآوردن
تا یک هفته بعد از تولد، نوزاد میتواند روزی ۵ تا ۱۰ بار دفع داشته باشد که با گذشت زمان و رشد نوزاد، تحرکات روده کمتر شده و با بلوغ دستگاه گوارش دفع آن کمتر می‌شود. تا زمانی که کودک علائم خاصی نداشته باشد و یا مدفوع آن خیلی سفت و یا خیلی آبکی نباشد، مشکلی وجود ندارد. حال اگر نوزاد شما در شرف دندان درآوردن باشد، بدلیل افزایش ترشح بزاق، رنگ و قوام مدفوع نوزاد تغییر می‌کند. به این صورت که شل‌تر از حالت معمول شده و رنگ آن از سبز به زرد تغییر کرده که این تغییرات موقتی هستند و با تغذیه‌ی مقوی برطرف می‌شوند. تغییرات در رنگ، مانند سبز یا زرد شدن، در این دوران طبیعی است و معمولا به دلیل افزایش بزاق و تغییر در سیستم گوارشی رخ می‌دهد. همچنین، در بعضی موارد، التهاب لثه‌ها میتواند منجر به دفع مدفوع نرم‌تر شود. در این دوران، رعایت بهداشت دهانی نوزاد میتواند به کاهش التهاب و مشکل کمک نماید. در صورتی که تغییرات در مدفوع نوزاد ادامه‌دار یا همراه با سایر علائم نگران‌کننده باشد، مشاوره با پزشک ضروری است. اما اگر این تغییرات با علائم دیگری مثل تب و استفراغ همراه باشند، باید حتما به پزشک اطفال مراجعه شود.
سوالات متداول
کدام یک از انواع رنگ مدفوع خطرناک است؟
توجه به تغییر رنگ و شکل مدفوع در همه‌ی طیف‌های رنگی آن ضروری است، اما مدفوع قرمز یا سیاه خطرناک‌تر بوده زیرا میتواند نشانه‌ای از خونریزی داخلی باشد.
کدام رنگ مدفوع طبیعی است؟
مدفوع طبیعی به دلیل وجود ترکیب‌های صفراوی و تجزیه آنها در دستگاه گوارش معمولا رنگی قهوه‌ای دارد. این رنگ نشان‌دهنده عملکرد مناسب سیستم گوارش و تولید صفرا در کبد است.
آیا مدفوع سیاه در دوره‌ی بارداری خطرناک است؟
مدفوع سیاه در بارداری ممکن است ناشی از خونریزی داخلی باشد که به رنگ سیاه تغییر می‌کند، اما معمولا این رنگ به دلیل مصرف مکمل‌های آهن که در بارداری رایج است دیده می‌شود.
آیا تغییر رنگ مدفوع نوزاد طبیعی است؟
بله، این تغییر در نوزادان معمولا طبیعی بوده و به عوامل مختلفی مانند تغذیه، رشد و تکامل دستگاه گوارش بستگی دارد. مدفوع نوزادانی که شیر مادر می‌خورند معمولا زرد و نرم است، در حالی که نوزادانی که شیر مصنوعی می‌خورند ممکن است مدفوعی قهوه‌ای‌تر و سفت‌تر داشته باشند.
این خبر توسط شهروند خبرنگار ارسال شده و صحت آن توسط پایگاه خبری خبریفا رد یا تائید نمی شود |
